De bekroonde en zeer beroemde film “El 47” heeft de aandacht van de inwoners van Barcelona gevestigd op Nou Barris, een historisch vergeten wijk die zich nu, in de 21e eeuw, begint te ontworstelen aan het ostracisme waartoe de stad het zo lang heeft veroordeeld. De film over Manolo Vital heeft de wijk weer op de kaart gezet, maar vele jaren geleden was er een groep videografen die vastbesloten was om de meest vergeten wijk van de stad in beeld te brengen.
Dat was in 1982, toen het collectief Video-Nou, in samenwerking met de Servei de Vídeo Comunitari, de documentaire “Los Jóvenes del Barrio” produceerde, een diepgaande blik op het leven van jongeren in de wijk Canyelles op een moment dat niemand die kant op keek.
Video-Nou, geëngageerde cinema in Barcelona in de jaren 1970
Zoals uitgelegd door het Museo de Arte Reína Sofía, waar een kopie van deze documentaire wordt bewaard, was Video-Nou een collectief dat in 1977 werd opgericht en twee jaar later het managementteam werd van de zogenaamde Servei de Vídeo Comunitari, opgevat als een openbare dienst .
Deze groep was een pionier in het land in het gebruik van draagbare videoapparatuur, met de bedoeling een soort (contra)informatieve en activistische televisie op te zetten, geworteld in bepaalde conceptuele artistieke praktijken en institutionele kritiek, met leden afkomstig uit de journalistiek, sociologie, anti-psychiatrie, onderwijs, visuele en podiumkunsten en architectuur.
De Canyelles-documentaire is niet de enige die ze hebben gemaakt. Het Reina Sofía heeft dertien opnames van de activiteiten van de groep, samen met een verzameling documentair materiaal bestaande uit foto’s, artikelen, krantenknipsels en publicaties. Sommige van hun werken tonen het historische moment waarop de libertaire en vakbondsbeweging CNT/FAI haar hoogtepunt bereikte, zoals in Huelga de gasolineras ( 1977), Jornades Llibertàries Internacionals 1977 Barcelona (Internationale libertaire dagen 1977 Barcelona) of Actuació d’Ocaña i Camilo (Optreden van Ocaña en Camilo) in 1977, onder andere.
Vanaf 1978 hield het Video-Nou collectief zich bezig met het documenteren van de sociale veranderingen die voortkwamen uit de gentrificatieprocessen die plaatsvonden in verschillende wijken van Catalaanse steden, zichtbaar in stukken als Canyelles (projecte Ateneus) (Canyelles [Athenaeum project]) uit 1978. Dit ensemble vormt een fundamenteel blok voor het begrijpen van de historische gebeurtenissen en sociale processen rond de overgangsperiode in Catalonië en de rest van Spanje.
De jongeren van de buurt, het vergeten Nou Barris
In 39 minuten vangt de documentaire Jóvenes del barrio de stemmen van de jongeren uit de wijk Canyelles en omgeving terwijl ze discussiëren over zaken als onderwijs, werk, vrije tijd, drugs en criminaliteit. Ook genderverhoudingen, het leren van Catalaans, muziek en gevangenisgerelateerde ervaringen komen aan bod. Het project bevat ook perspectieven van moeders met verschillende gezinssituaties, wat een uitgebreid beeld geeft van de sociale dynamiek van de buurt in die tijd.
De documentaire werd gemaakt in opdracht van het Sociologisch Instituut van de Universiteit van Utrecht en gepresenteerd op het Wereldcongres voor Sociologie in Mexico City in augustus 1982, waarmee de academische en maatschappelijke relevantie werd benadrukt.
De documentaire kan worden bekeken op youtube, samen met andere werken van het collectief (zoek op “Video-nou” om ze te vinden). Anders hebben zowel het Reina Sofía als het MACBA een depot waar je ze kunt bekijken, hoewel je naar de instellingen ter plaatse moet gaan.