We besteden minder aandacht aan zoetigheden dan ze verdienen. We eten ze aan het einde van een maaltijd, als dessert of in een opwelling als we op zondag door het stadscentrum slenteren. We nemen suiker alleen serieus om het te kunnen bekritiseren, en we vergeten maar al te vaak dat een groot deel van de grootsheid van een keuken in het zoete gedeelte ligt.
In het geval van Catalaans eten is dit ongetwijfeld het geval. Met een menu van typische desserts die voortkomen uit boerentradities, kloostersnoepjes en Arabische erfenissen, zijn de Catalaanse zoetigheden een genot, met een assortiment dat gaat van gebak tot bonbons, inclusief snoepjes van gedroogd fruit en desserts met kaas.
Misschien ken je de hartige kant van onze gastronomie al heel goed, maar als je je nog niet hebt verdiept in de zoete kant, geven we je een lijst met de beste traditionele Catalaanse desserts om je op weg te helpen. En als je al een expert op dit gebied bent, willen we graag je stem horen, gulafre, en ons vertellen welke Catalaanse zoetigheden ook op deze lijst zouden moeten staan.
Mel i mató, de Catalaanse versie van de kaaswagen.
Weinig desserts zijn eenvoudigere en verstandigere combinaties dan een kaas en een snoepje. Voordat we leerden Franse kaasplankjes samen te stellen met kweeperengelei, werd een Catalaans dessert geboren met de diepe wijsheid die verborgen zit in traditionele dingen. Kaas en honing, twee elementaire en gewone producten, verenigden zich om een dessert te creëren dat zonder twijfel een symbool van Catalonië is: Mel i Mató.
De naam helpt zeker. Het klinkt bijna als een gedichtje, een eetbare versie van het gezegde “een limoen en een zand”. Mel i Mató, de streling van zoetheid en de frisse, zure scherpte van een kaas. Mató lijkt trouwens op recuit, maar ze zijn niet hetzelfde. Hoewel ze op dezelfde manier worden gemaakt, door de melk te stremmen en door een doek te zeven (zoals ricotta), wordt mató oorspronkelijk gemaakt van geitenmelk en recuit van schapenmelk.
En hoewel beide tegenwoordig meestal met koemelk worden gemaakt, denken weinigen van ons aan de vele nuances als we het op het menu zien staan. Als mel i mató verschijnt, is het succes van het dessert verzekerd. En als er een handje walnoten bij wordt geserveerd, brengt het resultaat ons regelrecht naar de Catalaanse zoete hemel.
Catànies, de originele ferrero rocher
Als er iets verslavend is in dit leven, dan zijn het wel catànies. Misschien omdat ze klein zijn en je er dus makkelijker de controle over verliest. We hebben ze te danken aan de stad Vilafranca del Penedès en het zijn balletjes gemaakt van amandelspijs, hazelnoot, melk, cacao en suiker. Binnenin zit een geroosterde en gekarameliseerde marcona amandel. Het is moeilijk om er niet in te bijten.
Net als mel i mató zijn ze een goede samenvatting van de eenvoudige en briljante oorsprong van veel zoete tradities in Catalonië: chocolade (laten we onze relatie daarmee niet vergeten) voor het zoete en noten voor het knapperige. Zoals Barça’s voormalige coach Ronald Koeman in zijn macaronisch Spaans placht te zeggen:“Meer hoef je niet te zeggen”.
Turrón de Agramunt, noga, noga, noga
Het is een van de beste nougat in Catalonië, en wij hebben het geluk dat we hem in Barcelona hebben. Het wordt al sinds de 17e eeuw op dezelfde manier gemaakt, zorgvuldig handgemaakt in het dorp Agramunt in de regio Urgell. Vergeet Jijona en kijk naar de provincie Lleida, waar een van de populairste turrones van Catalonië wordt gemaakt in een van de dorpen.
In feite is dit waar Torrons Vicens vandaan komt, een van de populairste merken, nu gespecialiseerd in vreemde turrones. En hoewel het in principe iets typisch kerstmis is, zijn we eraan gewend geraakt om ze op elk moment van het jaar te eten, en het is een van die typische zoetigheden die ideaal zijn om cadeau te geven en om een goed stukje Catalonië mee te nemen, waar je ook naartoe gaat.
Borregos de Cardedeu, ontbijt van kampioenen
Sinds 1770 wordt het recept voor borregos met grote zorg gemaakt in de bakkerijen van Cardedeu. Van het brooddeeg worden lange, dunne stokken gemaakt, die vervolgens worden ingesmeerd met water en olie en goudbruin worden gebakken. Daarna wordt het in plakken van behoorlijke dikte gesneden en gaat het weer in de oven.
Als je het thuis wilt proberen, nodigen we je uit om de sprong te wagen, want het recept is heel eenvoudig en je hebt alleen bloem, suiker, boter, gist, olie, zout, eieren en matalahúva nodig. En als je de volledige ervaring wilt, raden we je aan om ze in wijn of melk te dopen als tussendoortje of ontbijt, en je in één klap een pagés te voelen die klaar is voor elke landelijke feina.
Panellets, een Arabisch dessert voor een christelijk feest
Gastronomie heeft altijd een stamboom, een reis door de geschiedenis die uitlegt waar het gerecht dat we eten vandaan komt. Hoewel het moeilijk is om de oorsprong vast te stellen, zijn panellets een goed voorbeeld van de Arabische aanwezigheid op het schiereiland. Suiker, noten, citroen? Is er veel verschil tussen een Catalaans panellet en die Arabische snoepjes vol suiker die worden verkocht in de banketbakkerijen van de Raval?
Het meest merkwaardige is dat het traditionele Catalaanse dessert dat ons het dichtst bij de Arabische cultuur brengt ook het meest representatief is voor een van de belangrijkste christelijke feesten: Pasen. De grote dag van het panellet is Allerheiligen, wanneer dit typische zoet de bakkerijen van de stad vult. Zo’n typisch dessert moest trouwens ook zijn eigen concurrentie hebben, dus als je nieuwsgierig bent: Barcelona is de plek waar de beste worden gemaakt.
Catalaanse room
Wat gaan we je nu vertellen over crema catalana dat je nog niet weet? Nou, hoewel het misschien niet zo lijkt, zijn er altijd nieuwe dingen te leren over een van onze sterrengerechten. Om het niet te lang te maken, laten we een link achter naar dit bericht met een aantal wetenswaardigheden erover.
We geven je er echter alvast een, zodat je niet in de war raakt: crème brulée is niet hetzelfde als Franse crème brulée. De verschillen zijn klein, maar essentieel. Voor Catalaanse crème brûlée wordt melk gebruikt en voor Franse crème brûlée room. De eerste wordt bereid in een steelpannetje en heeft een vleugje citrusvruchten en de laatste wordt afgewerkt in een bain-marie en bevat wat likeur. We hebben geen bewijs voor het laatste verschil, maar we twijfelen er ook niet aan: Catalaanse room is rijker dan zijn Franse tweelingbroer.
Carquinyolis, crac, vaarwel aan je tanden!
De naam carquinyoli is een onomatopee die ons waarschuwt voor zijn consistentie. Dit droge, harde koekje kraakt wanneer het breekt, en hoewel het nooit echt een tand breekt (of dat zou het niet moeten doen), houden de consistentie en de amandelstukjes binnenin je alert en vragen je om dit dessert in melk of koffie te dopen.
Ze zijn heel gemakkelijk te maken. Je hebt alleen bloem, amandelen, suiker en ei nodig, hoewel je ook citroenschil en kaneel kunt toevoegen. Ze hebben een textuur die lijkt op die van geroosterd brood omdat ze met dezelfde techniek worden gemaakt als biscote en het is erg populair, zoals hierboven vermeld, om ze in koffie te dopen.
Cocas, de Catalaanse pizza
Als we niet veel te vertellen hebben over crema catalana dat je nog niet weet, zitten we met coca in min of meer dezelfde situatie. Er is een reden waarom beide bekend staan als de meest representatieve zoetigheden van ons land en hun namen, al is het maar van horen zeggen, ook buiten onze landsgrenzen bekend zijn. Als je er meer over wilt weten, kun je een kijkje nemen bij deze curiosa, het zal er niet minder om worden.
Het mooie aan een van de meest typische en representatieve Catalaanse nagerechten is de veelzijdigheid. Coca is zoet, maar ook hartig. Sponsachtig of knapperig. Dit kameleonachtige deeg kan worden gebruikt als voorgerecht, hoofdgerecht, dessert en tussendoortje, afhankelijk van het formaat waarin je het eet. Kortom, een meesterlijke uitvinding van de Catalaanse banketbakkerij, waarvan de beste versie, als je hem wilt proberen, in Barcelona wordt gemaakt.
Tortell de reis, de kindertijd in een zoete lekkernij
Het is onze eigen koningstaart, hoewel we een vleugje marsepein toevoegen om hem consistenter te maken (en, ja, meer vulling). Wat niet verandert is de traditionele dag om ze te eten, 6 januari.
In Catalonië is het een gekkenhuis en er zijn maar weinig desserts die op één dag van het jaar meer worden verkocht. Roscónijsjes, suikervrije roscón, lijsten met de beste roscón… Met een ietwat angstige obsessie geeft ons land zich over aan dit snoepje in de week dat het moet gebeuren, met de vraatzucht van degenen die weten dat de idylle snel voorbij zal zijn. Het lijkt overdreven, maar als je er eenmaal een proeft (misschien duurt het nog vele maanden) zul je de reden voor al dit enthousiasme begrijpen.
Braç de gitano, een slechte naam voor een heerlijk dessert.
Ooit zullen we het hebben over de zeer merkwaardige legende die in Barcelona de ronde doet over de oorsprong van de zigeunerarm, maar omdat we in deze post geen ruimte of tijd hebben, beperken we ons tot de opmerking dat het onmogelijk is om het te bedenken zonder dat laagje gekarameliseerde suiker of poedersuiker (afhankelijk van de traditie van elk) dat het bedekt.
In de vulling zijn er echter twee teams: team chocolade en team room. Hun aanwezigheid in traditionele Catalaanse patisserieën is verplicht en hun kleur, met het wit van het deeg en de vulling en de goudbruine suiker op het oppervlak, is een duidelijke samenvatting van het kleurenpalet dat wordt gebruikt in de meest klassieke Catalaanse patisserie.
Pa de pessic, onze biscuittaart
Eieren en bloem zijn de hoofdingrediënten in dit snoepje, een eerste neefje van de biscuit. Dat en suiker, citroen en boter maken een van de hartigste zoetigheden op de lijst compleet. Zo veel zelfs dat één stuk meer dan één persoon kan vullen. Er zijn trouwens ook chocoladecakejes. Ik zeg niets en ik zeg alles.
De naam geeft trouwens al aan hoeveel ondeugd het uitlokt. Pa de pessic (brood om in te knijpen) werd uitgedeeld in processies en mensen die niet konden wachten om thuis te komen, deden hetzelfde met de biscuit als met het puntje van het brood en knepen er een stukje af om hun honger te stillen.
Neulas, het zoete rietje om aan de cava te nippen
Dit is een goede aanvulling op andere zoetigheden, hoewel ze ook perfect op zichzelf kunnen werken. Het is van de wafelfamilie en typisch voor Kerstmis, hoewel veel lichter en met een andere smaak. Ze worden gemaakt met bloem, varkenszwoerd, suiker, bloem, eiwit en citroenschil.
In Catalaanse receptenboeken die teruggaan tot de Middeleeuwen staan verslagen van dit typische snoepje en hoewel ze niet de meest voorkomende zijn in ons dagelijks leven, zijn ze een vaste waarde in de verzameling kerstdesserts. Maar wat ze in de Middeleeuwen zeker niet verwachtten toen ze over dit snoepje spraken, is dat het een paar eeuwen later het meest gebruikte gebruik zou zijn waar we het vandaag de dag voor gebruiken: de neula in een glas cava dopen.
Chuchos of Xuixos, de ster van Girona
In New York, de bakermat van de cronut en andere zoete lekkernijen, de stad waar suikerdeliriums worden bekroond en mensen in de rij staan voor een vierkante croissant, weten ze het al: de xuixo is de bom. Het typische snoepje van Girona, een briochedeeg gevuld met custard, gebakken en bedekt met suiker, kan worden geproefd op de markt Little Spain in de Amerikaanse stad, waarmee deze reis bewijst dat deze Catalaanse delicatesse weinig te benijden heeft van andere wereldberoemde gebakjes.
Geboren, zo lijkt het, rond 1918 in een banketbakkerswerkplaats die in 1912 werd geopend in Carrer de la Corte Real in Girona, gerund door Emili Puig Burch, werd het snoepje steeds succesvoller in de 20e eeuw, ging het achteruit aan het begin van de 21e, en heeft het nu weer aan kracht gewonnen dankzij een aantal prijzen die wijzen op de beste Xuixo van het jaar, waardoor de inwoners van Girona in het bijzonder, en de Catalanen in het algemeen, een weg vooruit hebben gevonden. Trouwens, een gek geheimpje: de xuixo wordt gebakken met de room al in het broodje, je kunt het er niet achteraf in doen.
Als je dit snoepje wilt proberen, geven we je twee plekken: Pastisseria Triomf, gelegen in Poblenou in Barcelona, is de laatste winnaar van de prijs voor de Millor Xuixo del Món, en produceert er meer dan 800 per dag om aan de vraag te voldoen. De andere is een klassieker: El Xuixo de Can Castelló in Girona, de eerste winkel in Catalonië die gespecialiseerd is in het typische snoepgoed van Girona, met extravagante smaken zoals zoete butifarra en de populairste zoals room, appel en chocolade.
Tap de Cadaqués
Net als degenen die terugkeren met ensaimada’s uit Mallorca, is het niet ongewoon om Catalanen te zien terugkeren van hun uitje in Cadaqués met een doos vol met een merkwaardig snoepje in de vorm van een cava-kurk.Dit snoepje is de Tap de Cadaqués, een heerlijk traditioneel snoepje dat typisch is voor de kustplaats, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de 18e eeuw en dat zijn naam dankt aan zijn vorm.
Het snoepje, dat heel eenvoudig is (eieren, bloem, suiker en gist), krijgt zijn vorm door het te bakken in speciale vormen of door aluminium vlaaivormen aan te passen. Eenmaal gebakken worden de cakejes lichtjes in siroop gedoopt en bestrooid met poedersuiker, waardoor een heerlijke snack ontstaat die nu de boten heeft verlaten en een souvenir is geworden, maar ook een hoofdbestanddeel van de lokale keuken, met restaurants die het ook serveren, vaak vergezeld van uitgebreide rum-, koffie- en kaneelsauzen.